Belangrijke feitjes 

• In dit artikel gaan we uit van wandisolatie 
• Wandisolatie heeft een standaard isolatiewaarde (rc) van 4,5 
• In dit artikel zullen alleen de verschillende typen en milieutechnische voordelen benoemd, maar ook andere factoren zoals het gebruik van de isolatie zal in verdere uitwerkingen overwogen moeten worden. 

De verschillende typen natuurlijke isolatie 

1. Cellulose 

Cellulose, ook wel bekend als papiervlokken, zijn een interessant isolatiemateriaal omdat het in een ruimte geblazen kan worden en zich zo naar de ruimte vormt. Daardoor ontstaat een extreem goede luchtdichting. Het kan geleverd worden in vlokken of dekens, maar heeft een iets kortere levensduur dan andere isolatiematerialen (ca. 50 jaar). Het is daarbij ook niet bestand voor vochtigheid. 

2. Hennep 

Hennep is een een plant die veel mensen kennen als cannabis. Hoewel deze niet geteeld mag worden in Nederland, mag het minder bekende vezelhennep wel geteeld worden hier. Het voordeel van hennep is dat het snel groeit. In ongeveer 100 dagen kun je al uit de vier meter lange stengels vezels winnen om isolatiemateriaal van te maken. Daarnaast neemt hennep zo veel CO2 op tijdens zijn groei, dat het al CO2 besparend is vóór de verwerking tot isolatiemateriaal. Hennep bestaat zowel in hennepkalkblokken, half harde platen en dekens en is daarbij in zeer veel verschillende vormen verkrijgbaar. Het nadeel is wel dat hennep niet goedkoop is en kwetsbaar is voor vocht. 

3. Cellenbeton 

Cellenbeton is een mix van kalk, cement en zand is daarbij dus opgebouwd uit natuurlijke materialen. De gesloten cellen bevatten stilstaande lucht wat zorgt voor de juiste isolatie. 

4. Houtvezel 

Houtvezel spreekt voor zich en bestaat uit vezels van hout. Dit is voornamelijk afkomstig van houtresten van zagerijen, maar ook van naaldbomen. Houtvezels zijn te verkrijgen in dekens of half harde platen. Om dat te bereiken worden de houtvezels verhit, onder druk gebracht en gemend met water.

5. Vlas 

Vlas is een materiaal wat we in Nederland maar zelden tegenkomen. Wel groeit het bij onze zuidelijke buren en in Frankrijk. Binnen 4 maanden groeit dit zaad uit tot volwaardige plant, waarna het vlas wordt gebruikt voor linnen. De reststof, de vezels, die worden gebruikt voor isolatie. Wel heeft vlas een iets kortere levensduur dan andere isolatiematerialen (ca. 50 jaar). Vlaswol bestaat zowel in half harde platen als ik dekens. Het feit dat het een restproduct is maakt het voor ons een interessant product. Daarnaast wordt het volgens het Nederlands instituut voor bouwbiologie en ecologie gezien als beste keuze om te isoleren vanuit het perspectief van gezondheid en milieu. 

6. Kurk 

Kurk is een prachtig materiaal afkomstig van de kurkboom, wat zorgt voor een goede isolatie. Productie kost echter veel energie en is vervuilend. Wel zijn er weinig restproducten bij de productie van kurk, omdat alles hergebruikt kan worden. 

7. Schapenwol 

Schapenwol is een prachtig, hoogwaardig isolatiemateriaal. Het is vernieuwbaar, bestand tegen water en schimmels en het gehele jaar dampregulerend. Echter is schapenwol helaas niet zo milieuvriendelijk als vaak wordt gedacht. De mest van schapen zorgt voor meer stikstof in de bodem en er is veel uitstoot van broeikasgassen tijdens het houden van schapen. Daarnaast zit de wol vaak vol gif om ongedierte tegen te gaan. Die combinatie zorgt er dus voor dat schapenwol wél isolerend is, maar niet de beste optie om duurzaam en ecologisch te isoleren. 

8. Biofoam 

Biofoam is de natuurlijke versie van EPS (piepschuim). In het geval van biofoam wordt als grondstof geen aardolie, maar melkzuur gebruikt. Het is daarom veel duurzamer dan EPS. 

9. Métisse 

Een relatief onbekend materiaal is Métisse. Deze isolatie is gemaakt van oude, ingezamelde kledingstukken die niet meer te dragen zijn. Het bestaat hierbij voor het grootste deel uit katoen. Belangrijk om te realiseren bij Métisse is dat het niet geschikt is voor gevelisolatie, maar wel voor bijvoorbeeld het dak, de zolder en verdiepingsvloeren. 

10. Stro 

Hoewel stro misschien niet het eerste materiaal is waar je aan denkt als we het hebben over isolatiemateriaal, is deze vorm van isoleren wel zeer duurzaam. Het kan nagenoeg onbewerkt worden toegepast als isolatie en heeft goede vochtregulerende eigenschappen. Het is niet voor niets dat er gehele huizen worden gebouwd uit stro, afgewerkt met leem óf op andere manieren. Het mooie aan stro is dat het in feite een restproduct is, waardoor de prijzen laag liggen en het milieutechnisch heel aantrekkelijk is. 

11. Zeewier 

Hoewel wij er zelf nog nooit van gehoord hadden, kwam ik tijdens het schrijven van dit artikel ook tot de ontdekking dat dat je kunt isoleren met zeewier. Het is een hernieuwbaar materiaal met een enorme opname van CO2 tijdens het groeiproces. Daarnaast zit er nog veel potentie in de ontwikkeling van zee-gebonden initiatieven, waardoor ook deze optie de aandacht zeker trok. Het is dus een zeer divers materiaal om onze pijlers op te richten. Naast de positieve aspecten zoals schimmelwerendheid, is het wel goed om te benoemen dat onbehandeld zeewier zeer brandgevoelig is. 

12. Lisdodde 

Een nieuwe ontwikkeling heeft plaatsgevonden sinds ook lisdodde gebruikt wordt als isolatiemateriaal. Het is lokaal, wat hier de lokale circulaire economie versterkt. Daarnaast is het een bijzonder materiaal, omdat de steel van een lisdodde zelf al luchtkamers bevat én het helpt met het tegengaan van bodemdaling, waardoor verdere CO2-uistoot wordt verlaagd. 

13. Paprikastengels 

Eind 2020 won het gebruik van paprikastengels in het ontwerp voor de Floriade 2022 de wedstrijd. De reststroom uit de tuinbouw is te gebruiken als plaatmateriaal, biocomposiet en isolatiemateriaal. Vooral dat laatste is natuurlijk in dit artikel van belang. Binnen de ontwikkelingen van de floriade wordt dan ook verder uitgezocht en ontwikkeld of er meer potentie zit in deze reststroom. 

Een laatste notitie 

Bovenstaande isolatiematerialen zijn allen op natuurlijke basis en dus biobased en biologisch afbreekbaar. Hoewel Verbuiten Design 100% achter de keuze voor natuurlijke isolatie staat, is het ook goed om te realiseren dat natuurlijke isolatie, met alle factoren in acht nemend, niet per definitie milieuvriendelijker is dan kunststof isolatie. Sommige natuurlijke materialen gaan namelijk minder lang mee dan gemiddeld en de meeste materialen zijn minder vochtbestendig. Daarnaast kost productie vaan meer energie en landgebruik en komen er meer schadelijke stoffen vrij tijdens de productie. 

Waarom ik dan toch achter deze keuze sta? Ik ben van mening dat we ook verder moeten kijken dan onze neus lang is. Als we het hebben over duurzame isolatie, dus bijvoorbeeld kunststof isolatie die 100 jaar meegaat, dan is het de vraag wat hier na 100 jaar mee gebeurt. Het zal ofwel weggegooid worden, ofwel afgebroken moeten worden. Wat is de milieu-impact van dit proces en is dat meegenomen in bovenstaande claims van andere bedrijven? 

Het geeft ons een goed gevoel als we bijdragen aan een natuurlijke woonomgeving, waarbij nagedacht is over materiaalkeuze en waarbij we daadwerkelijk zo dicht mogelijk bij de natuur staan. Dat maakt voor ons de keuze makkelijker om te zeggen; we kiezen voor natuurlijk isolatiemateriaal. 

Bronnen: 

https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/isoleren-en-besparen/isolatiematerialen-vergeleken/ 

https://www.eigenhuis.nl/energie/maatregelen/isoleren-en-ventileren/natuurlijke-isolatiematerialen#/ 

https://woonbewust.nl/isolatie-woning/natuurlijke-isolatiematerialen 

https://www.duurzaamthuis.nl/zeewier-als-isolatiemateriaal 

https://bgdd.nl/wat-we-bedenken/lisdodde/ 

https://www.groentennieuws.nl/article/9257516/entree-floriade-bestaat-straks-voor-75-uit-paprikastengels/